Z kolekcji Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie
Kolekcja ciągników rolniczych, należąca do Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie posiada imponujące zbiory sprzętu rolniczego. Dzięki niej nie trzeba jechać do Stanów Zjednoczonych, ani do Wielkiej Brytanii, by zobaczyć z bliska jeden z ciekawszych pojazdów rolniczych dwudziestolecia międzywojennego, używanego powszechnie w Europie i Ameryce Północnej, ale też i w Polsce. To Titan, ojciec Ursusów, egzemplarz pochodzący prawdopodobnie z 1920 roku, a wyprodukowany w fabryce International Harvester Company w Chicago.
Titany mają bowiem swoje miejsce w historii polskiego sprzętu rolniczego, bo na ich podstawie powstały pierwsze polskie Ursusy. Oto w 1893r. trzej inżynierowie: Ludwik Rossman, Kazimierz Matecki, Emil Schönfeld, i czterej przedsiębiorcy – Stanisław Rostkowski, Aleksander Radzikowski, Karol Strassburger i Ludwik Fijałkowski założyli firmę, którą nazwali Towarzystwo Udziałowe Specyalnej Fabryki Armatur. Jako że kapitałem założycielskim stały się oszczędności posagowe ich siedmiu córek, warszawska firma umieszczała do 1902 roku na swoich wyrobach znak P7P, co tłumaczy się: posag 7 panien. Na początku XX wieku, firma przyjęła nazwę Ursus (Towarzystwo Udziałowe Specyalnej Fabryki Armatur i Motorów URSUS) – nawiązując do sienkiewiczowskiego Quo Vadis – a w 1923 roku, a więc sto lat temu, przyjęła do produkcji seryjnej pierwsze polskie ciągniki rolnicze… oparte właśnie na amerykańskim ciągniku „Titan”! I tak setka polskich Titanów – Ursusów powstała do 1927 roku.
O zachowanym do dziś szreniawskim egzemplarzu nie wiemy zbyt wiele – oprócz tego, że uznany jest za egzemplarz amerykańskiej produkcji. Warto więc spojrzeć na dwa inne, obecne w światowych kolekcjach ciągniki z IHC.
W londyńskim Muzeum Nauki znajduje się model Titan 10/20, z 1917 roku, z silnikiem dwucylindrowym, o numerze 8624. Zasilany był ropą, ale uruchamiany jeszcze na benzynę. Na jego przykładzie dowiadujemy się, że produkcja całej serii miała rozpocząć się w 1915 roku, rozwinęła się rok później, by należące do niej ciągniki z Chicago trafiały w ramach pomocy wojennej do Wielkiej Brytanii. Zresztą nie tylko z Chicago – od 1915 do 1922 roku ciągniki produkowano zarówno w fabryce w Milwaukee w stanie Wisconsin, jak i w Chicago w stanie Illinois.
Inny egzemplarz znajduje się w kolekcji muzeum w Queensland, w Australii – należał on wcześniej do Henry’ego Thiessa, i był podstawą niewielkiej firmy rodziny Thiessów, obok sieczkarni i młocarni do kukurydzy. Na nim – nazwanym później Thiess 1 – doświadczenia ze sprzętem zmechanizowanym zdobywało pięciu synów Henry’ego – Les, Bert, Stan, Pat and Cecil – którzy później założyli firmę Thiess Bros, zajmującą się sprzętem drogowym i budowlanym, potentata w górnictwie i budownictwie. Ten ciągnik został wyprodukowany w 1921 roku, i jak podaje muzeum, ma długość 3814 mm, a waży 2506 kg.
Paweł Baner
