Prostym i niewielkim, ale skutecznym środkiem transportu na wsi był niewielki czterokołowy wózek ciągnięty przez człowieka. Jego reprezentantem jest pojazd używany w latach 20. i 30. ubiegłego wieku w rejonie Śmigla, w powiecie kościańskim, zachowany w znakomitej kondycji w Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Rolno – Spożywczego w Szreniawie.
Wózek ten przypomina miniaturę wozu drabiniastego, przy czym ma inne proporcje wynikające z mniejszej długości w stosunku do wysokości i szerokości. Jego konstrukcja opiera się na bokach – szkielecie z pionowych desek połączonych na górze i dole poziomymi listwami, wypełnionym od wewnątrz ścianą z desek i dwóch ścianach przedniej i tylnej, zbitych z desek, o kształcie trójkąta rozszerzającego się u góry i o ściętym dolnym wierzchołku. Wszystkie te ściany zamontowano bowiem na niewielkim dnie w taki sposób, by wózek rozszerzał się w stronę góry, co ułatwiało wkładanie do niego towarów. Tylna ściana mogła być też w razie potrzeby wyjmowana.
Konstruktor wózka zadbał także o wygodę użytkownika, wykonując przednie zawieszenie skrętne, co ułatwiało prowadzenie szczególnie wtedy, gdy trzeba było zakręcać załadowanym, a więc cięższym, pojazdem. Długi dyszel ma też poziomą poprzeczkę – uchwyt, pozwalający na ciągnięcie wózka obiema rękami.
Koła są dość duże, szprychowe, łatwe do naprawienia w razie uszkodzenia. Ich średnica wskazuje, że powinny sobie radzić z przejazdem przez koleiny, kocie łby i błoto.
Wózek miał też swoją potoczną nazwę, wspominaną dziś niekiedy przez starszych ludzi – mówiono na niego „helka”, albo „kara”.
Paweł Boner
